۱۳۸۴/۰۱/۱۱

مختصری درباره «اخلاق وب‌نگاری»

دومین جلسه پالتاكی وب‌نگاران اگرچه پایان یافت اما بحث "اخلاق وب‌نگاری" همچنان نیازمند نقادی و موشكافی است. دنیای وبلاگ‌ها بنا به آزادی و بی‌مركزی حاكم بر آن، از هر نو قید و بندی رها شده ا‌ست. درست به همین دلیل، هر كدام از وبلاگ‌نویسان، از وبلاگ و كاركردهای آن تعریفی "شخصی" و "منحصر به خویش" ارائه می‌دهند. تعریفی كه در بسیاری موارد برای دیگران محترم اما فاقد ارزش است. هر چند دست یافتن به تعریفی همه‌پسند از "وبلاگ" بنا به ماهیت دنیای سایبر ایرانیان، امری محال است اما این امر نمی‌تواند ناقض تعریف و گفتگو بر سر اصول اخلاق وب‌نگاری باشد. اصولی حداقلی كه بیشتر وب‌نگاران در روابط متقابل، خود را متعهد به رعایت آنها بدانند.
*****
حسادت در رقابت و افشاگری برای بر زمین زدن رقیب، جزئی از فرهنگ ماست. وب‌نویسی و نظر‌گذاری نیز پاره‌ای از همین فرهنگ است. پس عجیب نیست اگر بازتاب صفات ناپسند اخلاقی را در روابط میان وب‌نگاران شاهد باشیم. اما این همه باعث نمی‌شود توهین و افترا را امری عادی قلمداد كنیم. فضای سایبر فضائی آزاد و رهاست. وب‌نگاران برای كنش و واكنش در چنین فضائی، تنها به "وجدان" خویش تكیه می‌كنند و هیچ عاملی جز آن، قادر به تغییر روش و منش آنان نیست. از این منظر، گفتگو بر سر كامنت‌های توهین‌آمیز و افشاگرانه بحثی به‌نسبت بیهوده خواهد بود، چه، هیچ نویسنده‌ای قادر به تاثیرگذاری شگرف، بر وجدان افراد دیگر نیست. این پدیده تنها در "برخی موارد" با نصیحت و انتقاد مشفقانه حل‌شدنی است. بهترین راه مقابله با هرزه‌نویسان، منزوی كردن آنان است. پاك‌كردن كامنت‌های توهین‌آمیز می‌تواند یكی از روش‌های منزوی ساختن این گروه باشد. این راه حل البته موقتی است زیرا قادر به نقد و درمان ریشه‌ای فرهنگ بیمار ما ایرانیان نیست اما جز صبر و بردباری در برابر این پدیده كاری نمی‌توان كرد.
در این میان "مرزهای توهین" هم تعریف ناشده باقی مانده است. میان وب‌نگاران از این نظر تفاوت‌های فاحشی وجود دارد. برخی از آنان كوچكترین كامنت تهی از تمجید و تعریف را توهین می‌پندارند و تحمل كوچكترین انتقاد نازك‌تر از برگ گُل را ندارند، در مقابل برخی دیگر از كنار فحش‌های ركیك به راحتی می‌گذرند مگر آنكه خطاب به خود آنان باشد! این آشفتگی و پریشان‌حالی در بسیاری مواقع نویسندگان پایبند به اخلاق را از كامنت گذاشتن در سایر وبلاگ‌ها و گشودن بخش كامنت‌ها در وبلاگ‌های شخصی‌‌شان بازداشته است. تقریبا بیشتر وبلاگ‌نویسان مشهور از كامنت گذاشتن به دلیل سوء استفاده هرزه‌نویسان از نام آنها برای توهین به دیگران، امتناع می‌كنند. بنابراین در عمل، هرزه‌نویسی كامنت‌گذاران بیمار، موجب از كار افتادن یكی از ابزارهای ارتباط دو سویه و عمومی در وبلاگ می‌شود. در كنار این موضوع، كامنت‌هائی كه بی‌توجه به محتوای یادداشت، از صاحب وبلاگ می‌خواهند به آنها هم سری بزنند توهین‌آمیز هستند زیرا بدون كوچكترین احترامی به یك نوشته، از فضای وبلاگ برای هدفی كاملا شخصی استفاده كرده‌اند. حتا نمی‌توان این مورد را در مورد یادداشت‌های بدون محتوا، قابل پذیرش دانست زیرا همان یادداشت به ظاهر بی‌ارزش برای ما، ممكن است در نزد خالقش، بسیار گرانبها باشد. از دیگر آلودگی‌های بخش نظرخواهی، نظرهای بی‌صاحب یا بی‌نشان است كه فرد نظردهنده بی‌آنكه كوچكترین نشانی از خود باقی بگذارد و مسؤولیت سخن خویش را بپذیرد، از این فضا به نفع خود بهره می‌گیرد.

این نكته نیز گفتنی است منحصر كردن بحث اخلاق وب‌نگاری به نظر‌گذاری و آداب آن از دامنه وسیع موضوع می‌كاهد. اخلاق وب‌نگاری در عمل به روابط متقابل میان وب‌نگاران می‌پردازد. لینك دادن به وبلاگ‌ها یا نوشته‌های دیگران در هنگام نام بردن از آنان یا نقل نوشته‌ای از آنان، به برقراری یك رابطه‌ی مؤثر میان دو وبلاگ یا دو نویسنده كمك می‌كند. در واقع نویسنده‌ی یك وبلاگ با این كار به نویسنده‌ی دیگر و خوانندگان خود احترام می‌گذارد. به طور مثال به این مقاله[1] نگاه كنید. نویسنده در دو مورد از یادداشت‌های آقایان مهاجرانی و بهنود نام برده است. اما به هیچ كدام از آنها لینك نداده است!

در یادداشت‌های بعدی به موضوع‌هائی نظیر "لینك دادن متقابل"، "شكل لینك دادن"، "نام مستعار"، "گفتگوی نویسندگان داخل و خارج از كشور" و "كیش شخصیت در وبلاگستان" خواهم پرداخت. نیز در یادداشتی مستقل ماهیت "مطالب وبلاگی"‌ را به نقد خواهم نشست.

پی‌نوشت:
1- هنگام نگارش مقاله‌ی "گنجی و رنجی مدام" به عمد به آن دو نوشته لینك ندادم تا از آن به عنوان یك مثال در این یادداشت استفاده كنم. از سوی دیگر هدفم سنجش واكنش خوانندگان بود. شوربختانه هیچ خواننده‌ای به این كار خطا (كه به عمد و برای امتحان دیگران انجام گرفته بود) اعتراض نكرد!

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر

لطفاً فقط در مورد موضوع این نوشته نظر بدهید. با سپاس!